Voor eerdere diensten klik hier:

Kerstavond 2009 om 9 uur in de Lutherse kerk te Zeist. Organist Edwin Fredriks.  
Er waren zo'n 20 kerkgangers, en de kerk was sfeervol verlicht.

Voorg. G.A. Voerman – van Haselen.

We beginnen met paarse antependia. Daaronder liggen en hangen de witte. De lichten zijn nog niet aan of gedempt, zo dat men net de liturgie wel lezen kan.

Tussentijds 9:1, 7, 8, 9 = Lied 281

Wij zijn hier aanwezig in de Naam van de Vader en de Zoon en de Heilige Geest. 
Amen

Onze Hulp is in de Naam van de Heer    
die hemel en aarde gemaakt heeft.

Wij verootmoedigen ons om de dingen die niet waren zoals ze hadden moeten zijn, de dingen die we niet doen en denken, zoals God dat vraagt.
De gemeente zingt de cursieve tekst.

Tussentijds 15. God, wij roepen uit de diepte: Kom met Uw woorden van troost en vrede. Heer, ontferm U over ons...

Zo lief had God deze wereld, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat ieder die in Hem gelooft aan het verderf ontkomt, en eeuwig leven hebben mag!
Gem: Amen!

Nu mogen alle lampen aan!
Laten wij de Heer aanroepen om ontferming met de nood van deze wereld, die vol is van onrecht en onwil om het te herstellen, een wereld die duister is voor wie het Licht zoeken…
Maar laten wij dan vol vertrouwen ook Zijn naam prijzen, want aan Zijn barmhartigheid is geen einde!


Gebed.
Lieve God, waar U bent kan het niet donker zijn.
Wees hier dan Aanwezig, als het licht van ons leven.
Door Jezus Christus, onze Heer.
Amen.

Onder het zingen van het volgende lied, gezang 160 (Komt ons in diepe nacht ter ore), = Lied 489, wordt de vijfde adventskaars aangestoken.

Geen ander teken ons gegeven ... 
en alle vlees aanschouwt het heil.

Maar als dat zo is, als God zo bij ons wil zijn, hoe gaan we daar dan mee om? We kunnen het alleen maar God Zelf vragen. En we zingen gezang 117:1 (Hoe zal ik U ontvangen...) = Lied 441

Lezing OT: Jesaja 9: 1 – 7 NB
De ‘normale’ telling begint bij Jesaja 8:23. Terecht heeft Pieter Oussoren bij zijn bijbelvertaling hier de scheiding aangebracht. Hiervoor zijn onheilsprofetieën voor omliggende volkeren… en dan verandert de toon:
1 (8:23) Maar er zal geen donkerheid meer wezen voor het land dat in benauwdheid was;     
zoals Hij in de tijd van eerst smaad heeft gebracht over het land van Zebulon en het land van Naftali, zal Hij in de latere tijd eer brengen,
– aan de weg naar de zee,      
de overzij van de Jordaan, het Galilea der heidenen.
2  (9:1) De gemeenschap van wie voortgaan in het duister, zien zullen zij een groot licht;      
wie zijn gezeten in het land van de schaduw des doods, licht zal over hen stralen.
3  (9:2) Hebt Gij het juichen vermeerderd,   
de vreugde groot gemaakt,–  
verheugen zullen zij zich voor Uw aanschijn zoals er vreugde is in de oogst,            
zoals ze juichen wanneer ze het roofgoed verdelen.
4  (9:3) Want het juk dat hem belast,
de stang op zijn schouder,     
de stok van de drijver op hem,–         
hebt Gij gebroken als op de dag van Midjan.
5  (9:4) Want elke marsschoen die dreunend marcheert en elke mantel gewenteld in stromen bloed,–            
zal worden tot brandstof, voedsel voor vuur.
6  (9:5) Want een kind is ons geboren,          
een zoon aan ons gegeven,    
nu komt de heerschappij op zijn schouder;    
men zal als naam voor hem roepen:   
Wonderbare Raadsman, Heldhaftige God,   
Vader voor Immer, Vredevorst!,
7  (9:6) voor heerschappij over velen en vrede zonder einde op de troon van David en over diens koninkrijk, om dat te bevestigen en te schragen          
met recht en gerechtigheid,–  
van nu af en tot in eeuwigheid;         
de naijver van de ENE,          
de Omschaarde, zal dit doen!

Gezang 117: 5 en 7 = Lied 441


Epistellezing: Titus 3: 1b - 7 NB
Titus wordt voorbereid op zijn werk in de gemeente.
Paulus schrijft hem over ons:
1  Maak hen indachtig tot alle goed werk bereid te zijn,
2 niemand te lasteren, wars van strijd te zijn, inschikkelijk, alle zachtmoedigheid betonend jegens alle mensen.
3  Eens immers waren wij ook ondoordacht,
ongehoorzaam, dwalend, dienstbaar aan velerlei verlangens en lusten,–
brachten we in kwaadwilligheid en afgunst   
het leven door, gehaat en vol haat jegens elkaar.
4  Maar toen de mildheid en de mensenliefde
van onze redder, God, verscheen,
5  heeft Hij, niet om werken der gerechtigheid        
die wij hadden gedaan           
maar overeenkomstig Zijn ontferming,          
ons gered door het bad van wedergeboorte  
en vernieuwing door de heilige Geest,
6  waarvan Hij rijkelijk over ons heeft uitgegoten    
door Jezus Christus, onze redder,
7  opdat wij, gerechtvaardigd door Zijn genade,      
erfgenamen zouden worden van het eeuwige leven
waar wij op hopen.

De psalmdichter roept het uit: Laat de hemel verheugd zijn, de aarde juichen voor de Heer, want Hij is in aantocht! In aantocht is Hij als redder van de aarde! (Psalm  96:11a, 13a) HALLELUJA!

We zingen gezang 132: 1 en 2 en dat grijpt al vooruit op het Evangelie. = Lied 473


Het Heilig Evangelie staat geschreven bij: Lucas 1: 26 - 38
26  In de zesde maand           
wordt de aankondig–engel Gabriël gezonden            
van God naar een stad in Galilea       
wier naam is Nazaret,
27  tot een maagd in ondertrouw met een man wiens naam is Jozef uit het huis van David;          
de naam van de maagd is Maria.
28  Binnengekomen bij haar zegt hij:
verheug je, begenadigde, de Heer is met je!–            
een gezegende ben je onder de vrouwen!
29  Maar zij is door dit woord zeer geschokt
en vraagt zich af wat deze begroeting wel betekent.
30  De aankondig–engel zegt tot haar:           
vrees niet, Maria,       
want je hebt genade gevonden bij God;
31  zie, je zult in je schoot ontvangen en baren         
een zoon en Zijn naam noemen: Jezus,–
32  Hij zal groot zijn  
en ‘Zoon van de Allerhoogste’ worden genoemd;     
de Heer God zal Hem geven  
de troon van zijn vader David;
33  Hij zal koning zijn over het huis van Jakob         
in alle eeuwen,           
en aan Zijn koninkrijk zal grens noch einde zijn!
34  Maria zegt tot de aankondig–engel:         
hoe kan dit zijn,         
daar ik met geen man gemeenschap heb?
35  Ten antwoord zegt de aankondig–engel tot haar:
geestesadem van de Heilige zal over je komen,         
kracht van de Allerhoogste zal je overschaduwen;   
daarom zal wat voortgebracht wordt            
heilig genoemd worden, Zoon van God;
36  en zie, Elisabet, die aan jou verwant is,   
ook zij heeft, in haar ouderdom,        
een zoon ontvangen,–            
het is nu de zesde maand voor haar   
die onvruchtbaar werd genoemd;
37  want ‘geen woord van bij God zal machteloos zijn’!
38  Dan zegt Maria:   
hier ben ik, de dienares van de Heer;            
mij geschiede naar uw woord!           
Dan gaat de aankondig–engel bij haar weg.
Zalig die het Woord van God horen en er gehoor aan geven!
A: Gloria in Excelsis Deo!

Preek
Genade zij u en vrede van God onze Vader en van Jezus Christus, onze Heer, door de Heilige Geest.

Lieve mensen,
Op dit moment wordt ergens in Afrika een kind geboren. Een jongentje. Zijn moeder was maagd, tenminste totdat ze kwamen, de soldaten met hun marsschoenen die dreunend voort stampten, en alles vernietigden wat op hun pad kwam. Ze heeft gezien hoe ze haar vader vermoordden, en wat ze met haar moeder deden. Toen was ze zelf aan de beurt. Ze heeft nog geluk dat ze haar niet hebben vermoord, zeiden ze. Maar straks, als het kind geboren is, wordt het niet opgenomen in de stam, hoort het niet bij de familie. En zij ook niet meer.
Hoe zal ze het kind noemen? Zeker niet: Wonder van God, of: Kind van Vrede… en je hart bloedt als je denkt aan moeder en kind, en je vraagt je af hoe het verder moet gaan met hen…

Toch is er ook voor haar de belofte van een Kind met Toekomst. Een Kind dat Gods eigen Toekomst is. De woorden van Jesaja werden gesproken tot mannen en vrouwen in net zo’n ellendige situatie als deze jonge vrouw, die in haar barensweeën alleen maar onheil zien kan.

De  mensen die voortgaan in het duister zullen een groot licht zien… Dat is een plechtige belofte van God.

Zullen ze dat fijn vinden?
Duistere figuren die anderen in ellende storten zeker niet. Hun slachtoffers, die wel.
Die hebben in alle ellende iets om naar uit te zien.
Ook ons jonge moedertje. Maar ze weet het nog niet.
De  mensen die voortgaan in het duister zullen een groot licht zien…
Ongetwijfeld heeft Maria die tekst gekend.
De Gabber van God, Gabriël, Gods grootste held, Zijn ‘best man’, kwam naar haar toe om haar Gods aanzoek te doen. En in zijn woorden klinken die van de profeet mee.

Hij is gekomen om te vertellen dat Gods beloften vervuld zullen worden, nu, eindelijk. Door haar.
Als ze wil.
Ze wordt niet verkracht.
Ze krijgt wel beleefd te horen wat God van haar verwacht. Maar ze ís vrij om ‘nee’ te zeggen.
Bijna ieder Joods meisje heeft wel eens gedroomd dat ze de moeder van de Messias zou worden.
Van de redder. De goed-maker.
Maar als dat Licht dan over je op gaat, dienen de problemen zich aan.
Heel practisch vraagt Maria: Hoe moet dat dan?
Ze heeft wel een verloofde, maar ze zijn niet vooruitgelopen op het huwelijk.

En poëtisch omschrijft de aankondiger wat er gaat gebeuren. Als adem, als een schaduw zal God tot haar komen. Niets om van te schrikken. Ze zal het waarschijnlijk niet eens merken.

Om te laten zien hoe machtig God is, ook in vrouwenzaken, kondigt de Engel haar aan dat Elisabeth eveneens zwanger is, van wie iedereen geloofde dat ze steriel was, geen echte vrouw.

En Maria stemt toe.
Hier ben ik, de dienares van de Heer.
Mij geschiede naar uw woord.

Een daad van enorm Godsvertrouwen.
En van zelfvertrouwen.
Als je jong bent, denk je dat je alles aan kunt.
Maar spoedig zal Maria merken dat het geklets begint. Ze vlucht naar Elisabeth, de enige met wie ze haar geheim écht kan delen…

Verheug je, begenadigde, de Heer is met je.

Je kunt je afvragen of het wel zo’n genade is.
Haar leven is er bepaald niet makkelijk door geworden. En ze heeft ook niet altijd een rotsvast geloof kunnen vasthouden, want we lezen in het evangelie dat ze met de rest van het gezin Jezus op komt halen, omdat hij volgens hen gek is.
Of ze dat zelf denkt, of dat ze bezweken is voor de druk van haar huisgenoten, we weten het niet.
Wel dat we haar terug vinden bij het kruis.

Je kind verliezen aan de dood is de nachtmerrie van elke ouder, maar op zo’n manier… je moet er niet aan denken.
In Zijn sterven schenkt dít Kind haar echter een andere zoon. Johannes. God is genadig, betekent dat.
Toen de mildheid en de mensenliefde van onze redder, God, verscheen in mensengedaante, kwam dat niet door ons, maar door Zijn ontferming, omdat Zijn hart zich in Zijn binnenste omkeerde, omdat onze ellende Hem pijn en verdriet baarde.
Dàt is genade.
God heeft Zijn Zoon gegeven, heeft Zijn Geest met ons gedeeld, heeft ons daardoor een nieuwe schepping gemaakt. En daardoor heeft hij ons de genade geschonken dat wij rechtvaardig mogen heten. Gerechtvaardigd door het geloof van God in Zijn schepping. In Zijn nieuwe schepping, waarvan Jezus de eerstgeborene is.

En dan, als wij daar ‘ja’ op zeggen: als wij bereid zijn díe God te dienen, die afwachtend tot ons komt, die als het ware om onze hand en ons hart vraagt, als wij ook zeggen: zie Uw dienares, Uw dienaar, mij geschiede naar Uw woord, dàn zullen we leren leven naar het voorbeeld van Jezus.
Zachtmoedig, niet trots, bereid alles voor God te doen… en dan, na een lang leven van dienstbaarheid zullen we mogen hopen, mogen rekenen op het eeuwige leven.

Onze broeder Maarten had zijn leven lang een grote devotie tot de Maagd Maria. Op de achterkant van de liturgie staat een van zijn lofzangen op haar. Zo heeft hij de mildheid en mensenliefde van God ervaren in zijn leven. Ondanks alle mensen die hem naar het leven stonden. Ook hij heeft ‘ja’ gezegd tegen een taak die groter was dan hij zich kon voorstellen. Maar het was God die hem riep.

Het is God die ons vandaag roept.
Wil jij, jij daar, Mijn Woord geboren laten worden in je eigen leven? Wil jij het gaan uitvoeren?

Dan wordt het kerstfeest. Christusfeest.
Hier en in Afrika. In heel de wereld. Amen.
Muziek. Er is uit ’s werelds duistere wolken een groot licht opgegaan, een groot Licht.


De wereld is wijd en Gods goedheid is groot.
Vanuit ons aandeel mogen wij helpen en delen,
nu in de collecte, straks weer anders…

Collecte

Gebed over de gaven
Lieve God, U geeft U Zelf aan ons.
Wij bieden U ons eigen leven aan.
Neem het, zoals U ons geld aanneemt.
Dat het dienstig mag zijn voor U.
In de geest van Jezus - die ons voorging.
Amen.

Lied 103 EvG In Bethlehems stal lag Christus de Heer.
 

Laten we danken en bidden:
Lieve God, wij danken U dat U zoveel van Uw Schepping hebt gehouden, en ook zoveel van ons mensen, die meestal U niet willen dienen, maar liever ons eigen geluk achterna lopen, wij danken U voor deze onverdiende grote schat aan liefde.
En wij bidden U: open onze harten en overstroom ze met Uw liefde, opdat wij met Uw ogen kijken en zelf vanuit die liefde leven, spreken, denken en doen. Opdat wij genadig zijn voor elkaar, zoals wij dat van U hopen en verwachten.

Lieve God, wij danken U, dat wij U elke dag mogen verwachten. Ons leven is een lange advent, waarin elke nacht een kerstnacht kan zijn. Laat ons dat zo mogen ervaren en beleven.

Lieve God, wij danken U voor alle ongebroken levens, voor kinderen die kind mogen zijn, voor mensen die in vrede leven, voor rijkdom en welzijn, voor gezondheid en vriendelijkheid, maar we bidden U voor alle mensen die dit moeten missen. Misschien wel door ons, door een onvoorzichtig woord, door onze hebberigheid, die alles wat we zien naar ons toe graait, misschien door onze onverschilligheid.
Heer God, open ons de ogen voor het Kind dat geboren wordt in allerlei ellendige omstandigheden. Kribbe en kruis hebben tegenwoordig vele vormen. Wees ons genadig, zodat we ‘ja, ik wil’ tegen U durven zeggen, en tegen de wereld om ons heen.
Wij danken U voor alle gelukkige, vrolijke, gezonde kinderen, en wij bidden U voor alle vrouwen die worden verkracht, kinderen die worden geschonden, waar ook ter wereld.

Ondanks dit alles bidden wij U, omdat Hij het ons zo heeft voorgezegd: Uw Zoon, Jezus, de Redder:
Onze Vader, die in de hemel zijt,
Uw Naam worde geheiligd
Uw Rijk kome
Uw wil geschiede, op aarde zoals in de hemel.
Geef ons heden ons dagelijks brood
En vergeef ons onze schulden,
Zoals wij aan anderen hun schuld vergeven
En leid ons niet in verzoeking
Maar verlos ons van het kwade


Ons slotlied is gezang 127: 1 en 5 Gaat, stillen in den lande, uw Koning tegemoet, de intocht is op handen van Hem die wond'ren doet... 

....God wil, in Zijn genade,  dat wij Zijn kindren zijn.

Zegen:
Het kind in de kribbe moge Koning zijn in onze harten.
Gods welbehagen in mensen moge ook aan ons zijn af te lezen.
Het licht van God moge ons leven doorstralen.
Daartoe zegenen ons de vader, de Zoon en de Heilige Geest! Amen.

Tijdens Gezang 143 worden de paarse antependia weggehaald, en hangen er de witte: het is Kerstfeest.
Gezang 143 Stille nacht, heilige nacht! = Lied 483


Er was Glühwein en krentemik.

En we wensen iedereen die niet ter plekke kon zijn een Gezegend Kerstfeest!